AI en Ethiek: Het evenwicht tussen kansen en uitdagingen

AI en Ethiek: Het evenwicht tussen kansen en uitdagingen

Artificiële intelligentie (AI) belooft revolutionaire veranderingen in talloze sectoren, van gezondheidszorg en onderwijs tot landbouw en transport. Maar zoals bij elke nieuwe technologie, brengt de snelle groei en het potentieel van AI ook belangrijke ethische kwesties met zich mee.

Een van de meest prangende ethische uitdagingen van AI is het probleem van vooringenomenheid. AI-systemen worden getraind op basis van bestaande gegevens, en deze gegevens kunnen bestaande vooroordelen reflecteren. Zo kan een AI-systeem dat getraind is op data van het Westelijk halfrond en voornamelijk 'witte mannen' mogelijk bias vertonen in zijn output. Dit kan leiden tot ongelijke behandeling van gebruikers op basis van hun geslacht, ras, of andere kenmerken.

Een andere uitdaging betreft de vraag welke publieke waarden wij als samenleving belangrijk vinden in relatie tot AI. Zo is privacy een fundamenteel recht dat beschermd moet worden in het digitale tijdperk. Maar hoe kunnen we privacy waarborgen terwijl we nog steeds de voordelen van AI benutten? Deze vraag is niet eenvoudig te beantwoorden en vereist een evenwichtige benadering waarbij zowel technologische als juridische aspecten in overweging worden genomen.

Er zijn ook vraagstukken rond transparantie en controleerbaarheid. AI-systemen zijn vaak 'zwarte dozen' waarvan de interne werking moeilijk te begrijpen is, zelfs voor experts. Dit roept vragen op over verantwoordelijkheid en controle: Wie is verantwoordelijk wanneer een AI-systeem een fout maakt? Hoe kunnen we er zeker van zijn dat AI-systemen doen wat ze geacht worden te doen?

Om deze en andere ethische uitdagingen aan te pakken, zijn er verschillende maatregelen die we kunnen nemen:

• Wet- en regelgeving: Net zoals er minimale veiligheidsnormen zijn voor voedsel, geneesmiddelen en elektronische apparaten, zou er ook een minimale norm moeten zijn voor AI-diensten voordat ze op de markt worden gebracht. De AI Act, de komende Europese regels voor AI, is een goede eerste stap in deze richting.
• Ethische richtlijnen: Bedrijven die AI aanbieden of gebruiken, zouden moeten werken met ethische richtlijnen, oftewel 'ethics by design'. Steeds meer bedrijven zijn zich hiervan bewust en hebben inmiddels een ethische commissie of hanteren ethische richtlijnen.
• Bewustwording: Er moet meer aandacht komen voor het bewustzijn rondom AI, bijvoorbeeld door middel van onderwijs en publieke discussies. Met de lancering van ChatGPT voor het grote publiek eind 2022 is ook hier de laatste tijd veel meer aandacht voor in de media en het onderwijs.

Ondanks de uitdagingen die AI met zich meebrengt, zijn er ook talrijke gebieden waar AI een positieve bijdrage kan leveren aan de samenleving. Bijvoorbeeld, AI kan bijdragen aan de 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDGs) van de Verenigde Naties. Van het helpen identificeren van armoedepatronen tot het optimaliseren van voedselproductie, het verbeteren van gezondheidszorg en onderwijs, en het ondersteunen van duurzame energiebronnen.

AI kan dus zowel een krachtige tool zijn voor sociale vooruitgang, als een bron van ethische dilemma's. Het is onze verantwoordelijkheid om deze technologie op een verantwoorde en ethische manier te gebruiken.

Speciaal voor bestuurders, managers en professionals die zich bezighouden met strategische vernieuwing organiseert Iris Academy op 21 september een unieke en eenmalige masterclass: "Ethische Dilemma’s in Tijden van AI". Interesse om deel te nemen? Meld je dan snel aan!